Udział organizmów żywych w powstawaniu gleby
Można przyjąć, że około 5% materii organicznej gleby stanowią organizmy glebowe. Masa mikroorganizmów glebowych żyjących na powierzchni 1 m2 w warstwie gleby grubości 20 cm wynosi 650 g, co w przeliczeniu na 1 ha daje 6,5 tony. Odpowiada to masie ciała 13 krów. Paszą zebraną z 1 hektara można wyżywić w ciągu roku zaledwie dwie krowy. Jak to jest możliwe, że na tej samej powierzchni może się wyżywić tak duża masa organizmów glebowych? Jakie to są organizmy? Poniżej podano ważniejszych przedstawicieli różnych grup zwierząt biorących udział w przekształcaniu materii organicznej w glebie. Różnorodność gatunków jest oszałamiająca. Na ogół znamy tylko dżdżownice, gdyż zauważamy ich działalność.
Organizmy glebowe bez dostępu światła trawią, czyli rozkładają materię organiczną. Obumarłe części roślin są rozdrabniane przez owady i inne drobne organizmy, a w stanie wilgotnym wstępnie rozkładane przez bakterie i grzyby. Ten materiał roślinny pobierają i mieszają z ziemią dżdżownice. Z kolei mikroorganizmy rozkładają zawarte w ich odchodach substancje organiczne na poszczególne składniki (Wistinghausen 1978).
Organizmy przyczyniające się do powstawania gleby
Ssaki:
króliki, chomiki, myszy
Gady:
jaszczurki, węże
Stawonogi:
owady i ich larwy, np. mrówki, skoczogonki; skorupiaki, wije. pajęczaki, np. stonogi, krocionogi, roztocze, pająki
Płazińce i robaki obłe: wirki, wrotki, nicienie
Pierścienice:
dżdżownice, wazonkowce
Mięczaki:
ślimaki różnych gatunków i wielkości
Pierwotniaki:
wiciowce, korzenionóżki, orzęski (wielkość 0.005—0.05 mm)
Bakterie:
liczne wyspecjalizowane gatunki (wielkość ok. 0.001 mm)
Promieniowce:
różne gatunki (wielkość ok. 0,001 mm)
Grzyby:
glonowce, np. pleśniaki; workowce, np. drożdże, pędzlaki
Glony: zielenice
Produkty powstałe w wyniku trawienia pokarmu przez organizmy jednej grupy są wykorzystywane jako pokarm przez przedstawicieli innej grupy. Każdy organizm żyjący w glebie spełnia określone zadanie w odpowiednich dla siebie warunkach życiowych (wilgotność, powietrze, składniki pokarmowe itp.). Zmiana warunków powoduje obumieranie organizmów, które od tej pory stanowią pokarm dla innych. Wszystkie organizmy glebowe tworzą całość i nie należy rozpatrywać ich oddzielnie.
