Ze względu na swobodny wzrost roślin żywopłot taki wymaga więcej miejsca niż formowany. Zależnie od gatunku krzewy zajmują od 1,5 do 2,5 m szerokości, z wyjątkiem krzewów o pokroju drzewiastym, np. świdośliwy, złotokapu, jabłoni ozdobnej i ałyczy czerwonolistnej. Jeśli w czasie sadzenia nie zostawimy odpowiednio dużych odstępów między roślinami, to po kilku latach będziemy zmuszeni do silnego cięcia krzewów, tak jak w żywopłocie formowanym. Należy tego unikać, jeśli krzewy mają obficie kwitnąć i owocować. Obsypany kwiatami żywopłot będzie nas cieszył swoimi barwami, a poza tym będzie dostarczał nektaru i pyłku kwiatowego pszczołom i innym owadom, a ptakom — owoców. Ptaki znajdą w żywopłocie doskonałe warunki do gnieżdżenia się.
W dużych ogrodach żywopłot może składać się z wielu gatunków krzewów ozdobnych, w małych ogródkach należy się ograniczyć do kilku gatunków krzewów średniej wysokości. Jeśli zakładamy żywopłot na krótkim odcinku, wystarczy posadzić krzewy jednego gatunku. Rośliny nadające się na taki żywopłot zestawiono w tabeli. Na przedstawionych dwóch schematach żywopłotu uwzględniono tylko 20 gatunków roślin, które od wiosny do jesieni ozdabiają go kwiatami, owocami lub liśćmi. Dla większej przejrzystości pominięto liczną grupę róż dzikich i szlachetnych. Zostanie ona omówiona później.
W tym miejscu warto przypomnieć tylko różę pomarszczoną (Rosa rugosa). W niektórych o-grodach uzupełnieniem żywopłotów wysokości 0,5—1,5 m mogą być Ligustrum vulgare 'Lodense’ mieszańce Spiraea x bumalda i Spiraea x arguta ‘Compacta’. jak również różne odmiany pięciornika krzewiastego (Potentilla fruticosa). Trzeba także uwzględnić krzewy zimozielone, jak ligustr, ognik i mahonia, które na ogół dobrze sąsiadują z krzewami zrzucającymi liście jesienią. Wskazany jest dobór 1—2 gatunków o różnej porze kwitnienia i zrzucania liści. Istnieje wiele różnych wariantów zestawiania krzewów, wymaga to jednak znajomości ich charakteru wzrostu o okresów kwitnienia. Początkującym powinien wystarczyć szkółkarski katalog roślin ozdobnych, dla zaawansowanych są różne specjalistyczne publikacje.
Swobodny żywopłot kwitnący
